Op naar kasteel Rosendael

De tocht van vandaag heeft ons wat hoofdbrekers opgeleverd. We wisten dat we door een wei met loslopende koeien moesten trekken. Zouden de koeien onze kudde te veel verstoren? Konden we dit stuk beter zonder honden doen? Al deze zorgen bleken rijkelijk overdreven. Een deel van het team was ruim op tijd bij het raster gaan kijken. En ja hoor, bijna de hele groep koeien lag kalmpjes op de weg. Daar was het droger dan op het gras, dus geef ze eens ongelijk! We hebben de koeien bij de ingang van het raster weggedreven. Ze lieten zich gemakkelijk naar een ander plekje leiden. Vervolgens konden de schapen moeiteloos passeren. Een betere uitkomst is moeilijk denkbaar.

Roelof, Sik en Oscar (foto: Barbara Brolsma)

Een ander probleem was niet zo gemakkelijk te tackelen. Onder het dikke pak eikenbladeren hadden we geen bereik. We konden niet telefoneren en de livestream kwam er niet doorheen. De verslaggever vond het desalniettemin een onvergetelijke tocht. Het was wel rustig. De stilte van de telefoons werd niet doorbroken door voorbijgangers. We hebben de hele weg bijna geen mensen gezien. Mogelijk heeft het weer het publiek vandaag weerhouden te komen kijken en het is natuurlijk een gewone werkdag voor de meeste mensen.

Na het avontuur met de koeien kwamen we op het Roozendaalseveld. Hoe lang geleden zou een kudde schapen dat gebied begraasd hebben? Als je om je heen kijkt, zie je alleen maar pijpenstrootjes en heide met hier en daar een boom. Wat is het machtig om daar overheen te lopen. Een kudde van duizend schapen zou hier echt niet misstaan. Bovendien zou zo’n kudde hier in ecologisch opzicht veel kunnen uitrichten.

Wel of geen bereik? (foto: Rob Voss)

Na een lange tocht door het bos kwamen we aan bij kasteel Rosendael. In ons achterhoofd hoorden we nog het gekwinkeleer van de vogels de bellen van de schapen overstemmen. Het was weer een dag met prachtige natuur.

Bij dezen willen we vast alle terreineigenaren bedanken dat we over hun grond mochten trekken of zelfs mochten overnachten. Zonder hun instemming had de trektocht niet in deze vorm plaats kunnen vinden. Morgen gaan we naar eindbestemming Presikhaaf. Onderweg gaan we bij Omroep Gelderland op bezoek. Wij (herders, schapen, geit, honden en de rest van het Schapen Op Drift-team) verheugen ons erop. 

Petitie: geef de laatste trekkende herders een toekomst

We hebben het al vaak gezegd: onderweg worden we fantastisch gesteund door belangstellenden. Ontzettend veel mensen steken on een hart onder de riem, waarvoor dank. We merken dat ook veel mensen iets voor ons willen doen. Dat kan ook door de petitie te tekenen.

Afgelopen maandag kon men de petitie tekenen bij de hoeddemonstratie. Dit weekend kan dat weer tijdens de Nationale Dag van het Levend Erfgoed en festival Zeldzaam LEKKER bij de stadsboerderij in Arnhem Presikhaaf.

Wie niet in de gelegenheid om zelf langs te komen, kan ook achter de computer de petitie ondertekenen via schapenopdrift.petities.nl.

Vindt u dat schapen thuishoren in het Nederlandse landschap? Wilt u dat dit stukje levens cultureel erfgoed blijft bestaan? Aarzel dan niet om langs te komen of de petitie online te tekenen.

De herders en hun kudde (foto:Rob Voss)

Samira smult

Ma schaap en Sam het lam lagen naast elkaar in het gras op de “geheime locatie” en lagen lekker in ’t zonnetje te herkauwen. Al het eten dat ze al eerder hadden opgepeuzeld, boerden ze weer op om goed te kauwen, zodat het in hun volgende maag beter kon verteren. Ze hadden heerlijk gegeten vandaag en ook nog in een lekker stukje hei gestaan. Gisteravond al waren ze begonnen op een fijne weide met allerlei soorten gras en bovendien stonden er ook nog andere dingen, zoals Amerikaanse vogelkers en hier en daar een kleine grove den, die je heerlijk kan schillen. Van allerlei natuurlijks bij elkaar, goed voor hart en bloedvaten. In elk van de verschillende eetbare planten en struiken zitten natuurlijke stoffen, die goed zijn tegen van alles en nog wat, bijvoorbeeld tegen wormen of vliegen. Overal in de natuur vind je dingen die de lijven van natuur eters gezond houden.

'Wat is dit geweldig, mamma,' zei Samira, 'ik wil mijn hele leven wel op avontuur'. 

'Nou kind, ik denk dat dat niet zo makkelijk is,' zei ma, 'want tegenwoordig kun je bijna nergens meer komen als schaap. Maar je hebt gelijk, het is een prachtig avontuur en het is nog niet afgelopen. Morgen gaan we naar een kasteel, heb ik gehoord. Wat het is weet ik niet maar het klonk heel indrukwekkend en we krijgen alweer een soort van weiland voor de nacht, is dat niet fijn?'

Dat leek Sam zeker fijn en ze keek heel erg uit naar de dag van morgen.

Van Het Leesten naar Loenen

Vanmorgen zijn we van Het Leesten bij Apeldoorn vertrokken en richting Hoenderloo gegaan om uiteindelijk in Loenen aan te komen. Een flinke tippel en dat na een niet al te rustige rustdag. De eerste stop was in de buurt van de Krimweg in Hoenderloo waar we behoorlijk veel bekijks hadden, folders konden uitdelen en mensen de mogelijkheid gaven om de petitie te ondertekenen. 

De oversteek over het wildviaduct was een hele beleving. Zelfs als trekkende herder kom je daar niet vaak. Je staat toch maar mooi boven de A50 waar alle auto's onder je door razen. Peter, nog bedankt voor het feit dat je wel een uur lang bij het wildviaduct hebt doorgebracht om een paar mooie foto’s te kunnen maken.

De kudde graast op het wildviaduct (foto: Peter Beelen)

Na het wildviaduct was er enige verwarring over de route, maar uiteindelijk hebben we de tocht zonder omwegen gelopen. Alle schapen zijn dus op hun pootjes terecht gekomen. De weg was lang en de file dijde uit. We zijn daarom twee keer van de weg af gegaan, zodat de lange sleep auto's achter ons door kon rijden. Hulde aan al die automobilisten die netjes een hele tijd achter ons aan hebben gehobbeld. Uiteindelijk leek niemand het erg te vinden. Iedereen stak de duim omhoog en wenste ons veel succes toe. 

Op een gegeven moment naderden we de ingang van het dorp Loenen. Daar heette de plaatselijke scheper ons hartelijk welkom. Hij, ook Roelof geheten, liep met ons mee naar de plek waar we de schapen tijdelijk konden stallen. We hadden eigenlijk wel dorst, maar hebben eerst de schapen gedrenkt. Daar hadden ze wel behoefte aan. 

Dorstige schapen na een flinke wandeling (foto: Miranda Beltman)

Daarna hebben we de geit Sikkepit en de honden meegenomen naar een plaatselijke horecagelegenheid waar het beeld van Willem Koestapel op het terras staat. Naast het beeld zaten een meneer en mevrouw pannenkoeken te eten, maar zij vonden het geen probleem dat drie herders, twee honden en een geit met Koestapel op de foto wilden. Vervolgens hebben we als eerbetoon aan de laatste driftherder van Nederland diens graf bezocht. Op weg naar het kerkhof vertelde een inwoner een verhaal over Koestapel. 

"Op een dag was er iemand bij Koestapel gekomen en had gezegd: 

'goh Willem, wat heb je daar toch een mooie kruiwagen'. 

Daarop reageerde Koestapel: 'joa, soms hej in’t leaven een kreujwaagn neudig.'"

De herders bij het beeld van Willem Koestapel (foto: Marieke van de Velde)

Terug bij de schapen vroeg een man hoe wij toch aan zo'n mooi stukje grond kwamen voor de dieren. Het bleek de eigenaar van het land te zijn en hij vond het prachtig dat wij onze schapen daar lieten grazen. Na 18.00 zijn we naar onze uiteindelijke plek van bestemming gegaan. Het was een mooie avondwandeling, maar het maakte de dag wel lang. We waren allemaal blij toen de kudde eenmaal in de afrastering stond. Voor ons was het hoog tijd om te eten en te slapen. 

Drukte tijdens de rustdag

Op het programma stond dan wel dat we Tweede Pinksterdag een rustdag zouden hebben, maar we hebben met het hele team ontzettend hard gewerkt. De herders waren vroeg in de veren om voor de schapen te zorgen en het media-team kwam vroeg naar Het Leesten om een stand op te bouwen en de heren van proviand te voorzien. Om 10.00 wilden we met de hoeddemonstratie beginnen, maar dat lukte niet. We hadden twee loslopende honden gesignaleerd zonder baasje. We moesten eerst zeker weten dat zij de kudde niet op zouden schrikken. Toen de kust veilig was, zijn we begonnen.

Foto: Janske Blijleven

Met de hoeddemonstratie hebben we laten zien hoe een trekkende herder in het dagelijks leven werkt. Intussen kon het publiek vragen stellen aan de drie herders. Dat werd ook volop gedaan. We zagen veel mensen foto's maken. Veel foto's hebben we doorgestuurd gekregen en daar zijn we erg blij mee. Wie zijn foto's nog niet heeft doorgestuurd, nodigen we uit dat alsnog te doen. Dat kan via e-mail: schapenopdrift@gmail.com.

Na 12.00 werd het te warm voor een demonstratie in de volle zon. We hebben een schaduwrijk plekje afgerasterd voor de kudde. De mensen bleven echter toestromen. Al dat publiek kon meteen de petitie tekenen om onze herders te steunen. Aan het eind van de dag zaten we op ruim 250 handtekeningen. Een fantastische opkomst! De thuisblijver kunnen de petitie online tekenen.

Foto: Judith Bezemer

De herders hebben ook genoten. Herder Philip doet verslag:

"Het wordt bijkans saai om te schrijven hoeveel steun we krijgen van al die geweldige mensen die ons bezoeken, bekijken, wachten om een glimp van ons voorbijgaan te zien als we een drukke weg oversteken in …..één minuut, en daar hebben sommigen een half uur op de klapstoel voor zitten wachten. Is dat steun of is dat STEUN?

Vandaag weer een schitterende dag met ontzettend veel belangstellenden, die ook onze petitie ondertekend hebben en een beeld gekregen van een hoedende herder met hond in een fantastisch landschap. Van een grote fan van ma schaap hebben we heerlijke flapjacks gekregen. Daar hebben we van genoten. We hebben de flapjacks meteen omgedoopt tot driftkoeken en zijn wel heel benieuwd naar het recept."

Driftkoeken: wat hebben we gesmuld

Samira heeft bekijks

En ma schaap en Samira hadden veel bekijks en Sam huppelde rond op de heuvels samen met haar broertjes en zusjes. Op enig moment toen ze weer eens in de buurt van haar moeder was om te vragen of ze nog een slokje te drinken kon krijgen, mekkerde ze zachtjes tegen ma:

‘als dit allemaal een avontuur is, dan wil ik nog wel even door, want die mensen die rondom ons lopen zien er toch wel heel lief uit. Hoeveel zouden het er wel niet zijn, je kunt ze haast niet tellen, het lijkt wel een kudde. En mamma, wat me opvalt, ze lijken toch wel verschrikkelijk veel op elkaar.

Hoe weten ze nou wie wie is?’

‘Ja kind,’ zei ma, ‘ik snap ook niet hoe ze dat doen, want wij zijn toch allemaal heel verschillend al zien de mensen dat dan weer niet. Daarom hebben we ook allemaal van die vreemde nummertjes in, die bovendien ook nog verschrikkelijk zeer doen bij het aanbrengen en door onze smalle oortjes heel vaak onze oren laten uitscheuren’. ‘Ja mamma, gelukkig zijn mijn oren nog heel, maar ik ken een paar lammetjes die er niet uitzien met die vreemde dubbele oortjes. En waar moet nou een nieuw nummer komen in zo een raar oor?’

‘Ik heb geen idee, kind, maar ik denk dat de herder het voorlopig wel zo zal laten zitten, want hij herkend ons tenminste wel’.

‘Nou mamma’, zei Samira toen, ‘ik hoop dat we nog veel avontuur zullen beleven met z’n allen’.

De derde etappe en dan nog wat

Vandaag was het weer een feestdag met heel veel mensen op de been, die ons aan alle kanten een hart onder de riem staken door hun aanwezigheid en hun positieve opmerkingen. We voelen ons zeer gesteund door alle aandacht die wij krijgen.

De kudde steekt de Otterloseweg over.

Er zijn echter op de achtergrond van de drie schaapherders drie andere mensen die ook die aandacht even verdienen al zullen ze zelf wellicht zeggen dat het allemaal wel meevalt. Drie dames - en niet eens onze eigen dames - hebben deze actieve tocht omarmd en zijn op de achtergrond zeer druk om van alles en nog wat voor ons te regelen. Zaken die wij finaal over het hoofd zouden zien of die wij echt niet zouden kunnen, worden door hen geregeld. En zonder anderen te kort willen doen, wil ik in elk geval Judith, Dorine en Yvonne even noemen en ze bedanken voor het succes dat we tot nu toe hebben met de tocht. Ik geef het je te doen om drie eigenzinnige en eigenwijze einzelgängers van herders samen een tocht te laten lopen en ook nog het vertrouwen te hebben dat het allemaal goed komt. Ja, het komt goed, hier en daar trekken we de angels eruit en komen samen in Arnhem aan. Het kost soms wat moeite, door alle druk(te), maar we zullen hoe dan ook doorzetten om deze tocht tot een succes te maken voor alle (zelfstandige) herders van ons land.

We liepen vandaag van Assel naar Ughelen en blijven morgen een dagje in de ruststand: dier en mens moeten wat uitblazen om dinsdag weer met frisse moed verder te gaan met onze tocht der tochten. We nodigen alle geïnteresseerdenuit om morgen met ons er een leuk dag van te maken.

Samira slaapt

Het was nacht op de heide bij Assel en ma schaap en Samira lagen als vanouds weer lekker dicht tegen elkaar. Overdag was het warm geweest, maar de nachten bleven fris. Ineens schoot Sam wakker en ook ma schaap werd wakker van het toch wel een beetje angstige gemekker van Sam.

‘Wat is er, kind?’, blaatte Ma zachtjes.

‘Ik droomde, mamma, van vandaag, van die boze hond die wolf werd’.

‘Ja, kind, dat kan ik me voorstellen,’ zei ma, ‘maar zag je wel dat de honden die ons altijd bij elkaar houden ons ook kunnen beschermen?’

‘Ja mamma, het is wel goed om te weten dat ze niet altijd alleen maar lastig zijn, maar dat ze ons ook helpen samen met de herder als een vreemde hond denkt dat hij ons zo maar kan aanvallen’.

‘Ja kind, maar de baasjes van die honden hebben niet door dat een hond toch een dier blijft en soms dingen wil gaan doen die eigenlijk niet goed zijn. En nu gaan we weer lekker slapen, want morgen wordt het weer een drukke dag’.

Oproep: kom Tweede Pinksterdag allemaal naar de hoeddemonstratie

Op Tweede Pinksterdag hebben de schapen een rustdag. Nou ja, er moet nog wel hard gewerkt worden. Tussen 10.00 en 11.00 hoeden we een demonstratie schapen hoeden. De herders, honden en kudde komt dan dus wel degelijk in actie. Versterkt door het pr-team is er volop ruimte voor vragen over het leven en werk van trekkende herders, over onze actie en het symposium.

Bij onze informatie stand kan ook de petitie getekend worden. Zo kunnen alle geïnteresseerden en betrokkenen hun steentje bijdragen aan de toekomst van deze drie bijzondere kuddes en herders.

Waar gaat dit alles zich afspelen? Het Leesten. Het gebied is te zien vanaf de Otterloseweg en bereikbaar via de Hoenderloseweg. Bij het heideveld waar de schapen verblijven is een etablissement en een parkeerplaats.

De wortels van Chris

Bij een trektocht met 400 schapen kom je allerlei mensen tegen: wandelaars, wielrenners, fans en ja hoor, ook bekenden. Loop je nietsvermoedend voor je kudde uit, hoor je ineens iemand roepen.

‘Wie is Chris?’, hoorden we. De herder aarzelde niet om zich kenbaar te maken. Een bekend gezicht. Wel even diep in het geheugen graven. We gaan zo’n 34 jaar terug.

Toen was Chris eens in een café waar hij een bijzondere hond zag. Het leek een soort bouvier maar dan met flaporen – apart in een tijd dat couperen nog de normaalste zaak van de wereld was. Het was een prachtbeest en Chris twijfelde geen moment om de baas aan te spreken.

‘Wat is dat voor een bouv?’, vroeg hij.

‘Dat is geen bouv, maar een Nederlandse schapendoes’.

Hij was meteen verkocht – figuurlijk dan. Een prachthond van Nederlandse bodem. Chris wilde ook zo’n beauty en kwam in contact met de kennelclub. Zo’n ontmoeting lijkt niet veelzeggend, maar leidde er uiteindelijk wel toe dat Chris vandaag de dag schaapherder is. Van het een kwam het ander, Chris rolde in het wereldje en is helemaal verslingerd geraakt aan het ambacht dat hij nu met zoveel passie uitoefent.

Deze protestmars moet mede voorkomen dat de herders van Schapen Op Drift straks hun vak niet meer uit kunnen oefenen. Om dan zo onverwachts herinnerd te worden aan je roots als schaapherder, is gewoonweg prachtig.

Nienke, Bedankt!

De tweede etappe

Zaterdag 26 mei hadden we weer een prachtige tocht van Niersen dwars door het kroondomein naar de paleistuin, daar een koffiestop en de verslaggever van rtv Gelderland voegde zich daar bij ons. Nu wat minder pers dus, maar we hebben vrijdag zoveel media-aandacht gekregen dat alle mensen langs de route wisten wie en wat er langs kwam. Vele mensen wachtten ons op, sommigen applaudisseerden zelfs en iedereen was vol lof over onze activiteit. Dat geeft de schaapherder moed en dat is wat de tocht in elk geval de moeite waard maakt: het gegeven dat veel mensen je zien gaan en staan en oog hebben voor de waardes die je uitdraagt.

Michiel Wijnbergh stuurde ons deze prachtige foto

 Er was ook een dieptepuntje met hoog educatieve waarde om het zo maar eens uit te drukken. Een vreemde hond dook in de kudde. Nog even daarvoor had ik een mevrouw die samen met hond en kinderen ons op zat te wachten, gevraagd of ze haar hond (een herderachtige) die ze aangelijnd had, zo kort mogelijk bij zich wilde houden. Veel mensen realiseren zich niet dat hun lieve krullenbol zich ineens tot wolf kan ontpoppen als ze schapen (of wild) te zien krijgen. Ergens in dat lieve koppetje gaat er dan een knopje om en de oerdrift komt naar buiten.

Letterlijk zie je dan zo een hele lieve (huis)hond een verandering ondergaan die je niet voor mogelijk had gehouden en het kwaad geschiedt. Onze honden (de Altdeutscher Hüttehund ) bezitten die drift ook nog in hoge mate, maar wij kanaliseren die drift in het gebruik als hoedende hond.

We waren ongeveer een kilometer verder toen ineens vanuit het niets vanachter onze achterste auto een hond die oerdrift kwijt wilde en op onze schapen dook. Sjon, de chauffeur, zag hem komen en riep nog naar voren, maar door al het geblaat konden de voorste herders het niet horen verstaan, en daar was hij de “wolf”. Gelukkig konden we deze indringer met een van onze honden verjagen, maar je hebt er wel even wat zenuwachtige schapen van.

Het mooiste moment van de dag was de aankomst in Hoog-Soeren. Aan het begin van het dorp werden we bij het hotel, dat zijn dorpsnaam eer aandoet, uitgenodigd wat te drinken en de schapen konden wel even op hun grasterras staan. Aldus geschiedde en we konden die gelegenheid mooie gebruiken om veel geïnteresseerde mensen een en ander van ons doel en ons werk vertellen.

Uiteindelijk gingen we door en moesten nog een hek door met aan elke kant een wildraster. En daar ging het een beetje mis. Achteraf realiseerden we ons dat op die plek de overgang van licht naar donker de oorzaak was dat de schapen niet direct door wilden lopen. Helaas vond één schaap met lam het nodig om het fietspadraster te nemen, waardoor beiden bleven vastzitten in het raster. Beide kwamen er goed af, het lam kon zo doorlopen. De ooi had één van haar voorpoten beschadigd en staat daarom nu weer lekker thuis om haar de komende dagen te ontzien.

Zo zie je maar weer, denk je dat je alles goed hebt geregeld, dan gooit een dier roet in het eten. Over eten gesproken, we kregen nog een overheerlijke pannenkoek nagebracht door onze eerder genoemde gastvrije hotelier.

Pannenkoeken bij onze pleisterplaats in Hoog-Soeren

De tocht eindigde vandaag op de Asselse heide vlak bij de paters waarvan ik hoop dat ze lekker geslapen hebben op het geluid van blatende en belluidende schapen. Misschien waanden ze zich wel even in Zwitserdromeland.

  

De eerste etappe zit erop

Foto: Rob Voss

Vroeg in de ochtend luidde het startschot voor de trektocht Schapen Op Drift. Na een lang voorbereiding konden de herders, schapen en honden eindelijk op pad. Dat ging niet zonder slag of stoot. Twee schapen bleken kreupel en moesten eerst van de kudde gescheiden worden. Het behendige hoedwerk van de drie herders was te zien op de livestream van Omroep Gelderland.

Dat was niet de enige hindernis die genomen moest worden. Er lag ook een wildrooster op de route. Inderdaad, schapen kunnen niet over wildroosters lopen. De kudde moest daarom schaap voor schaap door het voetgangerspoortje. Gelukkig hebben de herders dit vaker kunnen oefenen en leverde dit obstakel geen problemen op. Ook dit was thuis vanuit de luie stoel te volgen.

Screenshot uit livestream: de kudde gaat langs het wildrooster

Vandaag liep er veel media mee onderweg. De herders zijn al die aandacht niet gewend en waren benieuwd hoe het zou verlopen. Philip Vaartjes doet verslag:

"Zijn wij ook mediageniek, zo vroegen we ons af, toen we starten met de plannen om een tocht te organiseren die ons schaapherders in een positief daglicht zou moeten zetten. De schapen in elk geval wel, die gedragen zich altijd wel naturel. Het lijkt er op dat het zelfs ook voor ons geldt als je vandaag keek naar de hoeveelheid media-aandacht die aan ons besteed werd. Verschillende mensen hadden het ervoor over om vanmorgen vroeg bij de Berghoeve in Epe de start mee te maken van wat voor ons de tocht der tochten zal moeten worden. De tocht die duidelijk zal moeten maken wat voor een prachtig beroep we eigenlijk hebben, een ambacht dat tot uitsterven gedoemd lijkt te zijn evenals er al zo vele ambachten niet meer zijn, omdat….. ja omdat, vult u het allemaal maar in. Het is een opsomming van niet altijd positieve feiten, terwijl we zo verschrikkelijk graag ons mooie beroep die positieve klank zouden willen meegeven, waardoor ook anderen in zouden willen stappen.  Veelzijdig met dieren en mensen omgaan heeft een positieve grondhouding in zich en daar zouden we mee verder willen gaan als….ja als bepaalde mensen bereid zouden willen zijn niet alleen naar de problematiek te kijken maar er ook naar te handelen. Daarom is het zo verschrikkelijk positief dat de media er vandaag letterlijk bovenop zat en sprong en daar zijn we al die mensen zeer dankbaar voor. We hadden een prachtige tocht naar Niersen door een geweldig mooi stukje kroondomein en alle tijd om die media te bedienen. Morgen door Apeldoorn naar Assel."

Morgen lopen we inderdaad verder. De tweede etappe is een paar kilometer langer dan de eerste. We vertrekken dus weer vroeg, om voor de ergste hitte op de plek van bestemming te zijn. Zie je ons nog door de bossen lopen? Aarzel niet je foto's door te sturen naar schapenopdrift@gmail.com.

Foto: Rob Voss

Samira op drift!

Weet je nog dat er zoveel opschudding was bij de kudde? Ma schaap wist niet precies wat er aan de hand was en ging daarom op onderzoek uit.

'Nou kind,' zei ma, 'er staat wat te gebeuren. Daar heb je zowaar een paar herders van andere kuddes en oh jee, oh nee, wat hebben ze nou toch mee genomen?' 

'Wat, mamma, wat?!' riep Samira, 'wat hebben ze meegenomen?' 

'Het is een geweldige grote en met brede hoorns uitgedoste landgeit, Sam. Zo,' zei ma, 'het is een soort familie van ons, maar dan gelukkig wel heel verre familie'. 

'Gelukkig, ma?' 

'Ja kind, de geit is zo'n zenuwlijder, ik ben er niet zo verzot op. Maar deze lijkt mee te vallen. Hij doet redelijk normaal zo te zien. We zullen kijken wat het wordt, vooruit met de geit... eh met de schapen en die geit, we gaan op pad'. 

'Waarheen, mamma,' vroeg Sam. 

'Ik denk dat ik het weet,' zei ma schaap. 'Ik hoorde de herders praten over de tocht der tochten, schapen op drift. Wat het precies is dat weet ik niet maar ik ben dol op avontuur en ik ruik avontuur in de lucht. We zullen zien. We moeten mee en dat lijkt me wel wat'.

Samira op drift?

Het was vroeg in de ochtend en alle schapen lagen nog lekker te herkauwen in de wei. Ook ma schaap en Sam het lam lagen lekker dicht tegen elkaar aan, want in de nacht was het toch wel wat kouder geworden. En lekker tegen mamma aanliggen was toch zooo heerlijk, vond Samira. Ze lagen beide half in dromenland, ma deed af en toe een oog open om de omgeving af te spieden of er niet toch een of ander onraad was, maar alles leek rustig. De vogels begonnen alweer aan de dag en de zon was ook al wat licht aan het geven. Ineens leek alles voorbij. Er stopte een auto en nog één en nog één. Er stopten een heleboel auto’s. Wat stond er nu dan te gebeuren? Allemaal mensen op de vroege morgen bij de kudde. Ma ging maar eens staan en schudde zich lekker uit. De bel rammelde aan haar nek en dat was het sein voor meer schapen om maar eens in de poten te komen en te gaan kijken wat daar nu toch gebeurde. 

'Mamma, wat is er?' blaatte Samira zachtjes. 

'Ik weet het niet, kind,' bromde ma zachtjes terug blaattend, 'maar er is een heleboel aan de hand, lijkt het.

Laten we maar eens rustig afwachten wat er gebeurd, want ik zie dat onze herder er ook bij is en dan zal het wel goed zijn'.

Schapen Op Drift live!

De trektocht is van start gegaan. De herders Chris Grinwis, Philip Vaartjes en Roelof Kuipers zijn net met de kudde van 400 schapen vertrokken van kampeerboerderij De Berghoeve in Epe. Wil je weten hoe het de herders vergaat tijdens de trektocht? De hele tocht is iedere dag tussen 09.30 en 11.30 uur live te volgen op de website van Omroep Gelderland en vrijdag en dinsdag 29 t/m vrijdag 1 juni van 10.00 tot 11.00 uur op TV Gelderland. De ram in de kudde is uitgerust met een gps-tracker. Ook dit is terug te vinden op de website.

Wat eerste beelden van de livestream:

Herder Roelof en verslaggever Maaike kijken hoe de zaken ervoor staan

De eerste meters van de route worden afgelegd

Samira trekt haar jas uit

Op een dag lagen Sam en haar moeder rustig te herkauwen van het gras wat ze in de uren daarvoor gegeten hadden. Ineens was er een drukte van belang. 

'Mamma wat is er aan de hand?' zei Samira, 'wat gebeurd er nu?' 

'Oh,' zei ma schaap, 'we gaan misschien wel een eindje verder trekken naar een nieuw stukje heide of een lekker stukje grasland'. 

Maar nee er waren een heleboel mensen bij en alle schapen werden bij elkaar gezet en moesten stuk voor stuk door een poortje en toen… Toen werden ze op hun billen gezet en roetsj roetsj met een groot soort elektrische schaar werd alle wol van hun lijf geschoren. Sam moest ook door het poortje, maar ze zag of hoorde haar moeder niet meer en toen ze aan het eind was hoorde ze alleen maar bzz bzz van de scheermachine. Dus toen het poortje openging sprong ze gauw naar buiten op zoek naar Ma schaap. Maar waar was mamma? Ze hoorde wel de bel en er liep ook wel iets naar haar toe, maar het was dun en het rook raar. 

'Mamma, mamma,' blaatte Sam, 'waar ben je?' 

'Hier kind vlak voor je,' blaatte ma schaap terug. 'Ik zie er alleen een beetje anders uit, want ze hebben mijn wol afgeschoren'. 

Sam vond het doodeng, maar ging uiteindelijk toch maar kijken of ze een slokje kon drinken bij dat vreemde wezen dat ma schaap leek te zijn en dat lukte en smaakte heerlijk na alle consternatie. Het voelde toch wel naar ma schaap, dus ze moest het haast wel zijn. Sam kon weer met een gerust hart in de wei dartelen.

Herders in het Huis der Provincie

Vandaag was een officiële dag voor Schapen Op Drift. We gingen met z'n allen naar het Huis der Provincie in Arnhem om gedeputeerde Jan Jacob van Dijk te ontmoeten. Wij waren natuurlijk goed bepakt en bezakt: twee herders, twee honden en een geit. De laatste leverde het nodige spektakel op, want de medewerkers en bezoekers van het Huis der Provincie zien niet elke dat een geit door de gangen lopen. Uiteindelijk besloten we de ceremonie buiten voor te zetten. Het was immers stralend weer.

Roelof neemt zijn geit mee naar het Huis der Provincie (foto: Rob Voss)

Buiten nam Roelof Kuipers het woord. Hij heeft uitgelegd wat zelfstandige, rondtrekkende herders doen en wat hun kuddes kunnen betekenen voor de Gelderse natuur. Daarna hebben we Jan Jacob van Dijk een herdruk van een achttiende-eeuws handboek voor herders (Onderwys voor de schaapherders, en voor de eigenaars van schaapen, door dhr. Daubenton, 1791) aangeboden en een herdersstaf met geitenbel en een klok die op vijf voor twaalf stond. De tijd begint voor ons immers te dringen. De staf heeft Roelof zelf gemaakt. Eigenlijk maakte hij er twee. De eerste trok helaas krom, naar eigen zeggen toen bekend werd waarvoor hij de staf ging gebruiken.

Na de overhandiging van deze objecten die voor de herder onontbeerlijk zijn, had de gedeputeerde op zijn beurt een heel waardevol geschenk voor ons: de oorkonde van vrije doorgeleide. Hiermee kunnen de herders van Schapen Op Drift ongestoord van Epe naar Arnhem trekken in de komende week. Hiermee treden de herders in de voetsporen van Willem Koestapel, de laatste driftscheper die officieel vergunning had om met zijn kudde door Nederland te trekken.

We hebben de oorkonde ontvangen (foto: Rob Voss)

Nu we de oorkonde hebben ontvangen, kan de trektocht echt beginnen. Morgen treffen we de laatste voorbereidingen en geven we nog een aantal interviews. Daarna gaan we toch echt op pad.

Route protesttrektocht Schapen Op Drift

De route van de trektocht ligt vast. Waar we gaan lopen staat hieronder beschreven. De route is ook uitgezet met google maps.

Vrijdag 25 mei

Etappe 1 van de Berghoeve in Epe naar Niersen

De kudde Schapen Op Drift vertrekt voor de eerste etappe van de kampeer boerderij de Berghoeve in Epe. Overdag loopt de kudde Schapen Op Drift van de Berghoeve in Epe via het Gortelse Bos en de bossen van het Kroondomijn naar Niersen, op de hoek van de Elburgerweg en de Enkhoutweg ten westen van Vaassen.

 

Zaterdag 26 mei

Etappe 2 van Niersen naar Assel

Loopt de kudde over het Kroondomijn van Niersen via Hoog Soeren naar Assel.

Zondag 27 mei

Etappe 3 van Assel naar het Leesten

Over de A1 via Hoog Buurlo door het Ugchelse Bos naar Het Leesten, een bekende wandelplek, drie kilometer ten zuiden van de A1 ten oosten van de Otterloseweg.

 

Maandag 28 mei

Rustdag, demonstraties schapen hoeden

Op Tweede Pinksterdag houdt de kudde Schapen Op Drift een rustdag op Het Leesten. De schapen moeten nog wel aan het werk, want de herder zal het publiek met een aantal demonstraties laten zien hoe hij zijn AltdeutscherHütehunden als levend hekwerk rondom de Schoonebeeker schapen inzet. Verder is er alle tijd om met de herders te praten. Kom langs, en teken de petitie.

 

Dinsdag 29 mei

Etappe 4 van Het Leesten naar Groenouwe, via het standbeeld van Willem Koestapel in Loenen

Op dinsdag 29 mei loopt de kudde Schapen Op Drift van Het Leesten door de bossen van het Spelderholt en Landgoed Varenna via het ecoduct Woeste Hoeve over de A50 naar Loenen. Daar loopt de kudde langs het standbeeld van de laatste rondtrekkende schaapherder zonder vaste verblijfplaats, Willem Koestapel. Kunstenares Anky Borger maakte een beeld van de herder met twee van zijn gezellen. Koestapel was de laatste officiële driftscheper van Nederland. Hij werd geboren in 1874 en trok met zijn kudden door Nederland en delen van België. Vervolgens lopen de schapen en de herders van Loenen naar een stukje hei op landgoed Groenouwe langs de Imbosweg, even ten westen van Eerbeek, achter bungalowpark LandalColdenhove.

 

 

Woensdag 30 mei

Rustdag.

 

Donderdag 31 mei

Etappe 5 van Groenouwe naar Kasteel Rosendael

Op donderdag 31 mei trekt de kudde Schapen Op Drift via het de Rhederheide en het Rozendaalse Veld en de bossen van Kluizenaar Tonberg naar Kasteel Rosendael (Rosendael 1, 6891 DA te Rozendaal).

 

Vrijdag 1 juni

Etappe 6 van Kasteel Rosendael naar de stadsboerderij in Presikhaaf

Op vrijdag 1 juni trekt de kudde Schapen op Drift van Kasteel Rosendael in Velp (Rosendael 1, 6891 DA Rozendaal) over de A12 en de spoorlijn Arnhem-Zutphen naar Arnhem Presikhaaf. Het eindpunt van de trektocht is de stadsboerderij aan de Ruitenberglaan.

De herders sluiten zich op vrijdagmiddag aan in het Huis der Provincie van de provincie Gelderland voor het symposium over de financiering van schaapskudden georganiseerd door ‘Daarom eten we schaap’ en onderzoeksinstituut Alterra.

 

Zondag 3 juni

De kudde Schapen Op Drift is op zondag 3 juni te bewonderen op de Dag van het Levend Erfgoed van de Stichting Zeldzame Huisdierrassen. De herders geven er onder andere demonstraties hoeden en zullen tonen hoe de AltdeutscherHütehunden een levend hekwerk vormen rondom de Schoonebeeker schapen.

Waarom zou je wakker liggen? De overpeinzingen van een schaapherder.

Waarom zou je wakker liggen dat er drie zelfstandige schaapherders in Gelderland failliet gaan?

Omdat er meer kuddes zullen volgen.

Omdat er meer mensen uitzichtloos in de bijstand komen. En dat kost geen geld?

Omdat er nog meer kennis en ervaring van het oudste beroep ter wereld verloren gaat.

Omdat er fundamentele kennis over het oudste agrariërs systeem van Europa verloren gaat.

Omdat er kennis over en de genetische aanleg van de honden verloren gaat. Zijn de meeste honden rassen al lang niet meer geschikt voor het werk waarvoor ze bedoeld waren?

Omdat er kennis en kunde verloren gaat over “natuur” beheer met schapen. Zijn het niet de schapen die zorgen voor de verspreiding van zaden omdat ze rondtrekken en daarmee een bijdragen leveren aan de biodiversiteit?

Omdat er kennis over en de genetische aanleg van de schapen verloren gaat. Je kan wel sperma in dure stikstof ketels opslaan en er mee rond wandelen maar ze niet fysiek testen of de schapen nog goed kunnen lopen.

Ex situ conservering is alleen zinvol als je dit In situ ook doet.
Kennis kan alleen voort blijven bestaan in de bedrijven waarvoor het bedoeld is en niet alleen in boeken met mooie plaatjes.

Moeten er nog maar een paar herders over blijven om er achter te komen wat er allemaal verloren is gegaan? Er zijn de afgelopen eeuw al honderden herders en hun kuddes verdwenen.

Het ministerie van Economie, Landbouw & Innovatie intensive geeft boeren geld om diervriendelijker, extensiever, met minder antibiotica, de natuur te beheren, het contact met de burger op te zoeken en een eerlijk en lekker stukje voedsel te produceren met een zo klein mogelijke ecologische voetprint. Doen wij dit al niet lang en nog veel meer? Waarom dan geen eerlijk loon naar werken?

Waarom wel een gebouw van 500 jaar onderhouden en geen levende cultuurhistorie met als functie natuurbeheer, voedsel productie, kennisbank en toerisme?


Daarvan zou je wakker moeten liggen.

Samira speelt

Op een dag toen Sam lekker aan het grazen was in een fijne wei met allerhande grasjes en kruiden schrok ze van iets donkers vlak boven haar. De zon was even weg en ineens liep er vlak naast haar iets groots en grijs op twee poten en met een hele lange snavel. De grote vogel was een blauwe reiger en hij bleef doodstil vlak bij Sam staan.

‘Hallo,’ zei Samira, ‘wat ben je aan het doen?’

‘Ik sta,’ zei de vogel, ‘en ga jij nou maar lekker doorgrazen en rennen met de andere lammetjes, want dan heb ik ook wat te vreten’.

‘O ja,’ zei Sam, ‘hoe zo?’

‘Nou als jullie met zijn allen door dat hoge gras lopen, schrikken alle kleine dieren die diep in het gras verstopt zitten van jullie. Ze gaan daarvan lopen en dan heb ik weer een lekker hapje te eten. Nu hoef ik niet zo lang te wachten tot er wat voorbij komt. Jullie jagen het eten bijna mijn bek in, maar hup lopen jullie anders moet ik te lang wachten op mijn ontbijt’.

En daar ging Samira, spelend met haar vriendjes door de wei. En de blauwe reiger, die at zijn buikje rond.

Samira en de vreemde vogel

Sam was lekker aan het spelen met de andere lammeren toen ze ineens wat vreemds zag bij haar moeder. Boven op de rug van ma schaap zat iets wat bewoog, maar het was geen schaap en geen lam en geen hond. Al die dieren kende ze al, maar dit, dit was anders. Het had twee pootjes en een klein kopje en aan dat kopje zat iets langwerpigs en dat plukte in de wol van ma schaap en die wol hield dat dier vast. Samira rende naar haar moeder en blaatte:

‘Ma, wat is dat voor dier op je rug?’

‘Och kind, dat is een vogel en die heet Aaf. Het is een raaf. Ze wil een nestje bouwen en heeft wat zachts nodig om haar eieren in te leggen en daarom is ze hier. Zij weet onze wol nog te waarderen als het aan de mensen ligt wordt wol gewoon weggegooid, terwijl het zo’n lekker warm en zacht velletje kan zijn. Er zijn meer vogels die onze wol gebruiken voor hun nestje, zodat ze lekker zacht zitten en hun eitjes langer warm blijven als ze even van hun nest af moeten’.

Dat vond Sam een mooie gedachte en ze mekkerde vrolijk tegen de raaf.

Het verkennen van de noordelijke route

De trektocht komt steeds dichterbij en het werd dan ook hoogtijd om de route te verkennen. Dat betekent met z’n tweeën in de terreinwagen om het landschap te verkennen. Zo’n trektocht uitzetten lijkt misschien eenvoudig, maar met 400 schapen wil je niet verdwalen. Wanneer je om moet lopen, maak je al snel 5 kilometer meer dan nodig en dat willen we de kudde en de herders niet aandoen. 

We zijn uiteraard begonnen bij ons startpunt: kampeerboerderij de Berghoeve. Het begin is gemakkelijk tot we bij het Kroondomein komen. Dat gebied hebben we flink moeten verkennen voor we de juiste paden hadden gevonden. Maar het is gelukt en de route voor de eerste dag was een feit. Vervolgens zijn we in zuidelijke richting verder gereden. Wat een prachtige gebieden! Onderweg hebben we veel witte achterkantjes gezien: konijnen en een ree. Bij de Asselsche heide zagen we geen wild, maar hebben we wel genoten van het prachtige uitzicht. We beëindigden de dag op het wildviaduct bij Woeste Hoeve. Wat een bijzondere ervaring om in feite bovenop de snelweg te staan. Herders komen werkelijk op de meest bijzondere plekken. Toen we terug naar de auto liepen, zagen we een flinke beer (everzwijn) op het pad. Hij had ons ongetwijfeld horen aankomen, maar snuffelde rustig verder en verdween even later weer in het struikgewas.

Het noordelijke deel van de route is verkend, uitgetekend op de kaarten en beschreven. In de eerste vijf dagen legt de kudde zo’n 45 kilometer af, inclusief één rustdag. Die kunnen de schapen goed gebruiken, want het zijn pittige tochten. Als we nu ook snel de zuidelijke route verkennen, zijn we helemaal klaar voor de trektocht door de prachtige natuur van Gelderland.

Oproep: verhalen rond Willem Koestapel

Binnen Schapen Op Drift willen we niet alleen de huidige trekkende herders behouden, maar willen we ook de rijke cultuurgeschiedenis van het vak vastleggen. Het herderschap is doorspekt met orale cultuur.  Als die verhalen nu niet opgetekend worden, gaan ze waarschijnlijk voor altijd verloren. Onze focus ligt in eerste instantie op verhalen over Willem Koestapel. Heeft u hem gekend, bent u opgegroeid met verhalen over hem of weet u op een andere manier iets van deze herder, meldt u dan aan.

Willem Koestapel was de laatste officiële driftscheper van Nederland. Hij werd geboren in 1874 en trok met zijn kudden door Nederland en delen van België. Hij had geen huis en sliep altijd bij zijn kudde, in het veld of in een schuur. In 1960 was hij te gast in een tv-programma van Willem Duys. Nog geen jaar later overleed hij. In Loenen werd hij begraven. Daar is inmiddels ook een standbeeld voor hem opgericht. Op woensdag 30 mei zullen wij tijdens de trektocht een eerbetoon aan Willem Koestapel brengen.

Wij vragen iedereen met verhalen over Willem Koestapel zich bij ons te melden, zodat wij de rijke geschiedenis rond deze bijzondere persoon kunnen vastleggen. Alle verhalen zullen we verzamelen in een databank, zodat een belangrijk deel schaapshistorie bewaard blijft. Aanmelden kan via schapenopdrift@gmail.com

Standbeeld van Willem Koestapel in Loenen